ĐỀN TRẤN VÕ

ĐỀN TRẤN VÕ  

Trần Quốc Bảo dịch thơ Cao Bá Quát

Trấn Võ Tự

Cao Bá Quát

鎮 武 寺

惜 遊 無 計 復 登 樓

斜 倚 欄 桿 望 碧 流

君 亦 多 情 到 煙 水

我 猶 遺 恨 滿 汀 州

日 斜 天 地 雙 蓬 滿

春 凈 江 湖 一 白 鷗

遙 想 當 年 行 樂 處

殘 花 猶 自 故 宮 頭

高 伯 適

Trấn Võ Tự

(Thơ tức cảnh)

Tích du vô kế phục đăng lâu

Tà ỷ lan can vọng bích lưu

Quân diệc đa tình đào yên thủy

Ngã do di hận mãn thinh châu

Nhật tà thiên địa song bồng mấn

Xuân tịnh giang hồ nhất bạch âu

Dao tưởng đương nhiên hành lạc xứ (*)

Tàn hoa do tự cố cung đầu.

Cao Bá Quát  (**)

Bản dịch của Trần Quốc Bảo

Đền Trấn Võ

Viễn du chưa được phải ngồi nhà

Lưng tựa lan can ngắm suối xa

Khói nước mênh mang tình ý bạn

Bãi hoang vắng vẻ hận lòng ta

Chiều buông tóc bạc che trời đất

Xuân vắng chim âu lướt hải hà

Nhớ trước chốn kia nơi lạc thú

Cung xưa mấy độ đã tàn hoa.

Trần Quốc Bảo

Richmond, Virginia

quocbao_30@yahoo.com

(*) Đền Trấn Võ tọa lạc trên mảnh đất xưa gọi là Cung Trường Xuân, nơi ăn chơi, trà đình tửu điếm, của giới phú quí,vương tôn công tử.

(**)  Cao Bá Quát (? -  1851) hiệu là Chu Thần, quê  làng Phù Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh. đậu Cử Nhân. Được lãnh chức Giáo thụ, phủ Quốc Oai (Sơn Tây) vào đởi nhà Nguyễn (Thiệu Trị - Tự Đức) . Ông là người tài giỏi nổi tiếng về thơ văn. Đương thời  có câu: “Văn như Siêu Quát vô tiền Hán – Thi đáo Tùng Tuy thất thịnh Đường”. Cũng vì được đề cao, xưng tụng thi tài, Ông bị các quan chức ganh ghét.

-  Thuở ấy có người tên Lê Duy Cự, nổi lên tại Sơn Tây, chống Triều đình nhà Nguyễn. Cao Bá Quát theo, làm Quốc sư cho bọn ấy. Triều đình sai Lãnh binh Lê Thuận dẹp giặc, Thuận đánh bắt được Cao Bá Quát, đem về chém tại làng Phù Thị (chánh quán)

{  Lời bàn:   Vào thời Quân chủ, Vua là nhất, trên cả Nước (Trung quân, ái quốc) Cao Bá Quát làm quân sư cho Lê Duy Cự, chống Triều đình, sau bị chém đầu, Quát bị gọi là “giặc”. Nhưng nay, xét tài liệu văn học lưu truyền của Cao Bá Quát, ta thấy Ông có tư tưởng cấp tiến đáng ngạc nhiên.  Tư tưởng ấy là “Phế Đế” ( xóa bỏ chế độ Quân chủ). Điều đó biểu lộ rõ rệt khi bị giam, Ông làm đôi câu đối: “Một chiếc cùm lim chân có đế. Hai vòng giây sắt bước thì vương” (Đế Vương đặt xuống dưới chân, tỏ ý muốn đạp đổ chế độ phong kiến).  Thậm chí, ra pháp trường, trước khi trảm quyết, Ông không hề sợ hãi, còn ngang tàng đọc câu đối chót cuộc đởi “Ba hồi trống dục, (đ.?) mồ cha kiếp!  Một lát gươm đưa (đ.?) bỏ mẹ đời!” – Lời chửi thô tục,  ai cũng hiểu là ý thóa mạ đế vương.” Tư tưởng phế đế” của các nhà Cách mạng trên thế giới, chưa dễ đã ai mạnh mẽ hơn  Cao Bá Quát!. Khi Ông dấy binh, miền ấy bị châu chấu phá mùa màng, nên trong sử gọi Cao Bá Quát là Giặc Châu Chấu. Đáng tiếc cho Ông! - Phải chăng Ông sinh bất phùng thời!