Minh Nhã Nguyễn Thanh Dũng
Ảnh minh họa
*1. Bảo trả tiền bác
xe ôm. Cậu móc
túi lấy tờ giấy ghi địa
chỉ,
theo cầu
thang chung cư
Nguyễn
Kim lên lầu1. Dân
trong chung cư,
người
lau chùi lư hương, kẻ quét
dọn
nhà cửa chuẩn bị đón
Tết.
Nhìn những khuôn
mặt
hân hoan chờ đón
ngày thiêng liêng nhất
trong năm của các
ông
già bà lão đến lũ
trẻ
em, Bảo
nghĩ có lẽ tại chính
quê nhà mới có
hiện
tượng
và bầu không
khí đặc biệt này.
Bảo
hoà mình với niềm vui nhộn chưa bao giờ xảy ra với cậu. Những cái
Tết
tại
Mỹ,
nơi
cậu
ở,
là những ngày tẻ nhạt với thời tiết rét
buốt
âm
không độ C, tuyết ngập phố phường...
Nhìn vào căn phòng tối om om, Bảo đưa tay gõ
nhẹ
lên cánh cửa sắt. Một cô
gái ngoài hai mươi tuổi bước ra cúi
đầu
chào.
Bảo hỏi:
– Xin lỗi, có
phải
đây
là nhà chú
Tường,
lúc trước làm
ở
Liên Đoàn 83 Quân
Cụ
không ?
Cô gái nhìn Bảo một lúc.
Cô hỏi:
– Có chuyện chi không
anh ?
– Ba tôi là người quen với chú
Tường,
có quà biếu chú
nhân dịp Tết Nguyên
Đán.
Ngần ngừ một chút,
cô gái mời khách
ngồi
trên tấm phản gỗ. Cô
vào buồng trong. Lát sau, cô dìu một ông già
ngoài sáu mươi, thân
hình tiều tuỵ, mặt mày
hốc
hác, chầm chậm bước ra. Cô đỡ ông ngồi trên
ghế
nhựa
ọp
ẹp. Bảo đứng dậy cúi
đầu
chào. Cậu chậm rãi
nói:
– Thưa chú,
ba cháu tên Nguyễn Văn
X.Y. làm ở xưởng Vũ
Khí Tiểu Đoàn 230, đường Trần Quốc Toản. Sau khi LĐ
83 YTQC chuyển
về
Long Bình, ba cháu thuyên
chuyển
về đơn vị khác.
Mặt chú
Tường
lộ
vẻ
vui vui:
– Ờ... ờ... Sao chú
quên ba cháu được. Hồi đó, ba cháu
là xếp của chú
mà! Sau năm 1975, chú
có dò hỏi bạn bè nhưng
không ai biết
ba cháu và gia đình
ở đâu.
Chú Tường ngừng nói,
ngồi
thở.
Cô gái vuốt ngực ông.
Bảo trả lời:
– Khi ra tù năm 1979, ba cháu và gia
đình hồi
hương
về
quê ngoại ở Vĩnh Long. Năm
1980, lúc đó cháu
mới
1 tuổi,
gia đình vượt biên
và được định cư tại Mỹ.
Nhìn cô gái, Bảo hỏi:
– Chú bị bịnh sao vậy cô
?
Cô gái cúi xuống nhìn
cha, không trả lời, nét
mặt
thoáng buồn. Chú Tường chầm chậm kể:
– Cách nay hơn năm
năm, má sắp nhỏ bị tai nạn giao thông
mất.
Chú phải làm
việc
quá nhiều để nuôi
bốn
anh chị
em tụi
nó. Năm ngoái,
đang
chạy
xe ba gác ngoài chợ Nguyễn Tri Phương, chú
bị
xỉu.
Bạn
hàng ngoài chợ xúm nhau giúp
chuyển
chú vào bệnh viện Bình
Dân cấp cứu. Hai con trai lớn của chú đã
lập
gia đình và sống dưới miền Tây.
Ở
nhà chỉ còn con Loan đây
và em trai nó thay phiên túc trực
chăm sóc chú
trong nhà thương. Con Loan làm
ca ba tại
một
xí nghiệp giày
da Đài Loan ở Gò Vấp, vừa lo cơm nước cho thằng Mạnh học ôn thi vào
Đại
học
Sư
Phạm
nên nó cũng khá
cực
nhọc. Sau ngày xuất viện, chú
muốn
đi
làm cũng không đủ sức, càng
ngày càng yếu, thêm
gánh nặng cho hai chị em nó.
Bảo lặng lẽ nhìn
quanh nhà. Loan rót nước mời khách.
Hai tay cầm
phong bì, Bảo đưa chú
Tường
và nói quà
của
ba cậu
biếu.
Chú Tường từ chối mãi
không được, sau vài
lời
cám ơn, chú đưa
phong bì cho Loan cất. Chú
Tường
mời
Bảo
chiều
mốt
–
chiều
ba mươi
Tết
–
chú cúng ông
bà, Bảo ghé
nhà dùng bữa cơm gia đình.
Bảo
nhận
lời.
*2. Tối 28 Tết, Bảo rời khách
sạn,
lân la đến các
phòng trà ca nhạc để tìm sinh khí
sinh hoạt
đêm
của
Saigon, thủ đô cũ miền Nam Việt Nam. Qua báo
chí hải ngoại, cậu biết tuổi trẻ Việt Nam bây
giờ – nhất là ở các thành phố lớn như Hà Nội, Đà
Nẵng,
Hải
Phòng, Cần Thơ và Saigon –
tiêu tiền như nước. Dĩ nhiên giữa những tầng lớp có
tiền
và kẻ có nhu cầu cần tiền nẩy sinh biết bao hoàn
cảnh
oái oăm. Tình
cảm
con người
với
con người
biến
dạng
từ
từ.
Tình yêu trong sáng
của
thế
kỷ
trước
–
như
ba Bảo
thường
nói – nhường chỗ cho yêu
cuồng,
sống
thử
trước
hôn nhân.
Bảo có
dịp
đọc
bài báo của một phóng
viên trong nước viết về việc phá
thai của
giới
nữ rằng càng ngày, người đến bệnh viện càng
nhỏ
tuổi
dần,
chứng
tỏ
nhà trường, cha mẹ và xã hội đã buông
thả cho
trẻ
em tự
do luyến
ái, tự
do sống
buông thả. Trong giới lao động,
cha mẹ đầu tắt mặt tối kiếm sống không
kịp
thở để lo cái
ăn,
cái mặc,
tiền
sách vở, tiền trường cho con cái.
Trong thành phần giàu
có, cha mẹ chạy theo vật chất để hưởng thụ cho bõ
thuở
hàn vi, con cái
cũng "ăn theo" sa đọa,
xài tiền không
tiếc!
Saigon dường như không
ngủ
hoặc
ngủ
rất
ít.
Chỉ
nhìn giòng lưu thông
cuồn
cuộn
theo đuôi nhau, xe gắn máy
nối
tiếp
xe hơi,
Bảo có cảm
tưởng
như
say sóng. Muốn băng
qua đường – đối
với
Bảo
–
không phải là
chuyện
dễ
dàng vì không
còn quãng hở nào trên
đường
để
cậu
bước
đi.
Xe cộ
không biết từ đâu
cứ
nườm
nượp,
nườm
nượp,
từ
nửa
đêm
hôm trước
đến
nửa
đêm
hôm sau trên các
trục
lộ
chính.
Bảo tạt vào
một
quán trên đường Phạm Hồng Thái
quận
1. Hai người
bảo
vệ
nhìn Bảo thoáng
qua, đoạn mở cánh cửa nặng chình
chịch
để
cậu
bước
vào. Bên trong, các
cô tiếp viên,
lờ
mờ
dưới
ánh
đèn
màu, dắt Bảo đến một ghế trống cạnh sàn
nhảy.
Từ
ngoài sáng lần mò
vào vùng âm
u, phải
vài phút sau cậu mới nhận định cảnh vật bên
trong, dù tai cậu muốn vỡ tung với âm thanh xập xình
của
điệu Lambada sóng
nhồi
hết
lượt
này đến lượt khác.
Thanh niên nam nữ ôm
eo ếch
nhau, lắc
lư
theo nhịp
điệu dồn dập, thỉnh thoảng rú
lên như bị ma ám
quỉ đuổi. Ở bàn bên cạnh, ba cặp lim dim khoé
mắt
khi phê vài hơi thuốc trắng. Những chai rượu nặng ngoại quốc đắt tiền cạn nhẵn nằm lăn
lóc bên cạnh những đĩa
thức
ăn
nguội
ngắt,
có đĩa còn nguyên vẹn
chưa
đụng
đũa.
Liếc
thoáng, Bảo biết chúng
là con các đại gia hoặc con giới có
quyền
có chức, ăn
chơi
sa đoạ, bất cần đời. Một đứa trong bọn khoác
tay, tất
cả
lảo
đảo
đứng
dậy.
Đứa
con gái tóc nhuộm vàng
khè, móc bóp
trải
ra bàn ba tờ giấy xanh xanh loại một trăm
đô-la.
Cô hầu bàn
từ
góc khuất vội vàng
chạy
ra, gom tiền.
Trước
khi rời
quán, chúng dúi
vào tay cô hầu bàn
tờ
giấy
mười
đô.
Bảo gọi một chai Heineken. Cô
chiêu đãi đem bia ra và
sà xuống ngồi bên
cạnh
Bảo.
Cô cất giọng õng
ẹo:
– Anh cần mồi gì,
em gọi.
Bảo cười ỡm ờ:
– Chút nữa, em. Anh chưa nóng
máy mà...
– Anh cho em một chai há
?
Không đợi Bảo trả lời, cô tự động vào quầy đem ra một chai và
mở
nắp
nghe một
tiếng
"bộp".
Cô cụng vào
chai của
Bảo,
cười
ỏn
ẻn,
tu một
hơi
cạn
tận
đáy.
Tự nhiên
Bảo
chợt
nghĩ đến Loan, đến
xóm chung cư nghèo
hôm nay cậu ghé
thăm. Hình ảnh người con gái
gầy
gò, ăn uống thiếu thốn, lo chăm
sóc cha già đau yếu, người em học thi vào
Đại
Học,
bất
giác anh thở dài. Hai cảnh đời
xã hội, một ăn chơi phè
phỡn,
vung tiền
như
nước, một
còng lưng vất vả suốt ngày
vẫn
không đủ sống. Bất công
nơi
nào cũng có nhưng
trước
mắt
Bảo,
ngay tại
quê hương mình,
giai cấp
giàu nghèo chênh
lệch
quá xa! Bảo kêu
cô gái tính
tiền.
Cô gái ngạc nhiên
nhìn ông khách
khác thường
này, lẩm bẩm:
– Lại thêm
một
thằng
khùng. Cứ tưởng vớ được
khách bở mời đi "vui vẻ", ai dè...
Sau khi lấy tiền hai chai bia, cô
gái xoè tay xin
"bo". Bảo
dúi vào tay cô
tờ
giấy
bạc
hai mươi
ngàn Việt Nam và
lặng
lẽ
rút lui. Trong tiếng nhạc đinh tai, Bảo nghe cô
gái nói vói theo:
– Đúng là “Hai Lúa” mới lên
thành phố.
*3. Hai mươi chín
Tết,
Bảo
thuê
xe ôm lên đường Thích
Quảng
Đức
gần
ngã ba Nguyễn Kiệm ở Phú
Nhuận để trao tiền cho một viện mồ côi mà
ba cậu
cùng bạn bè ông
quyên tặng. Viện do một Việt Kiều ở Cali bảo trợ gồm ba dãy
nhà tạo hình
chữ
U, một
trệt
một
lầu. Bảo vào
viện,
gặp
người
đại
diện,
ông
Dương,
là người bà
con bên ngoại của Bảo, trông
nom khoảng
20 trẻ
mồ
côi. Ngoài bảy mươi nhưng ông
Dương
còn rất khoẻ mạnh.
Sau khi đọc thơ và nhận tiền của ba Bảo, ông
dẫn
Bảo
thăm các nơi. Ông nói:
– Hầu hết các
cháu này, dượng xin ở bệnh viện Từ Dũ. Từ Dũ cũng có
viện
mồ
côi gọi là
Làng Hoà Bình. Làng
dành cho các cháu
tàn tật từ lúc chào
đời,
đứa
mất
tay, đứa sứt môi,
đứa
không thấy đường... Mấy cháu
này cần ở trong bệnh viện để tiện chăm
sóc hàng ngày.
Ở đó không đủ
chỗ
nuôi dưỡng nên
dượng
đón
các cháu khoẻ mạnh về đây như
san sẻ
phần
nào sự mất mát
tình thương của trẻ thơ vô tội. Ban tổ
chức
sẽ
chuyển
các cháu khoảng sáu, bảy tuổi đến viện khác
đủ
tiện
nghi và phương tiện hơn để các cháu
học
văn hoá tại nhà
trường. Theo dượng biết, các
cô gái trẻ người non dạ, sau khi sanh, bỏ con chạy lấy người, trốn tránh
trách nhiệm và
tội
lỗi.
Cũng may, các cháu
bé ít có đứa bị vướng bệnh Sida, nếu không may bị bệnh chết người này thì tội
nghiệp
cho một
kiếp
sinh linh. Cũng có một số bà mẹ quá
nghèo, đông con nhưng lỡ có bầu, khi sanh xong cũng
bỏ
con lại.
Đi ngang nhà bếp, đến
một
sân rộng, Bảo thấy hai cô
gái đang giặt giũ
quần
áo
cho các cháu. Ông
Dương
dừng
lại
giới
thiệu
hai cô tình nguyện mỗi ngày
vài giờ đến giúp
viện
điều hành
một
cách suông sẻ. Bảo trố mắt nhìn
cô gái đứng e thẹn, hai tay đầy xà-bong xoa xoa vào nhau.
– Loan...
Ông Dương hỏi:
– Ủa, cháu
quen Loan à ?
- Dà... Ba cháu với ba Loan cùng chung đơn vị trước năm
75. Hôm qua ghé thăm
gia đình Loan nên cháu
mới
biết
Loan.
Bảo chào
hai cô gái rồi tiếp tục lên
lầu.
Ông
Dương
cho biết
Loan làm ca đêm, sáng
nào cũng ghé
viện
giặt
giũ quần áo, mền mùng
cho các trẻ, sau đó
mới
về
nhà. Hôm nay là ngày cuối năm,
Loan cố
gắng
giặt
xong tất
cả
quần
áo
dơ
và chăn màn
của
các cháu.
Biết Loan có
lòng nhân ái, thương xót
trẻ
em mồ
côi mà không
nghĩ đến sức khoẻ của mình,
Bảo
thấy
lòng se lại. Bảo không
thể
so sánh tấm lòng
bác ái của Loan với các
cô gái ích kỷ
khác. So sánh như vậy vô
tình hạ thấp phẩm giá
cao thượng
của
một
người
biết
hy sinh thời
gian, sức
khoẻ
cho xã hội, mặc dù
sự
hy sinh chưa
phải
là vĩ đại. Tuy nhiên,
tấm
lòng này không
ít
thì nhiều cũng
gây cho Bảo một ấn tượng sâu
đậm
mà càng nghĩ, Bảo càng
thấy
tôn trọng người con gái
mới
biết
mặt.
Trong một căn
phòng lớn, hai người đàn bà đứng
tuổi
đang
chăm sóc các
cháu trai gái mồ côi. Tiếng cười, tiếng khóc
trẻ
em vang từng
chập.
Đến
dãy nôi giữa phòng,
những
đôi
mắt
tròn xoe ngây thơ nhìn ông Dương và
Bảo.
Một
cháu buột miệng "Ba...
ba..." khi Bảo
cúi xuống ẵm cháu.
Bảo
lấy
tay vỗ
nhè nhẹ vào chiếc lưng nhỏ xíu, tự dưng niềm đau xót
tràn ngập tâm
hồn.
Ông
Dương
nói với Bảo:
– Có nhiều khách
đến
viếng,
họ
thường
xưng
là ba má hoặc ông bà khi nựng nịu các
cháu. Có lẽ cách xưng hô
này ăn sâu
vào tâm hồn thiếu thốn, thèm
khát tình thương của những trẻ bất hạnh theo thời gian. Vì
vậy,
cháu đây gọi cháu
là ba cũng không
lấy
gì làm lạ.
Bảo siết chặt cháu
bé, tự nhủ không
biết
phải
làm gì để bù đắp tình
thương
mất
mát của những trẻ không
may này. Những tâm
hồn
thơ
dại,
những
tấm
thân bé nhỏ rất cần sự che chở, bảo bọc của ông bà
cha mẹ như
bóng cây che mát
cuộc
sống
non nớt
mới
hiện
diện
trên thế gian. Vậy mà
cha mẹ
chúng lại nhẫn tâm
thả
trôi các thân xác sơ
sinh cho dòng đời đầy bụi bặm!
Trên đường về khách
sạn,
Bảo
ghé chợ Phú
Nhuận
mua những
thứ
cậu
cần
phải
mua.
*4. Trời càng
về
chiều,
dường
như
mọi
người
càng thêm hấp tấp. Xe hơi, xe gắn máy,
người
đi
bộ,
người
dân sinh hoạt nhanh nhẹn hơn, vội vàng
hơn.
Ai cũng muốn trở về nhà
sớm
để
bày biện thêm
nhánh mai mua rẻ, cặp dưa hấu bán
hạ
giá hoặc những chậu bông
nở
toè loe. Ai cũng nấu nướng, dù
nhà nghèo, vài
món ăn đơn giản cúng
ông
bà và đón giao thừa, khi con cháu
từ
xa về,
sum họp
bên gia đình đón xuân. Không khí này khiến Bảo liên
tưởng
đến
những
người
không nhà, sống đầu
đường
xó chợ, những trẻ em bị bỏ rơi không
nơi
nương
tựa,
những
ông
già bà lão bệnh tật không
có con cháu phụng dưỡng.
Bảo xoá
bỏ
bi quan khi đến nhà
chú Tường. Ít ra trong lúc
này, Bảo
cũng có một nơi để chia sẻ bầu không
khí thiêng liêng
khi xa gia đình. Thực tế tại Mỹ, Tết Nguyên
Đán
chỉ
nhộn
nhịp
và ra vẻ ngày
Tết
ở
những
nơi
có đông người Việt như Cali, Texas...
Chú Tường hôm
nay trông khoẻ hơn. Khi Bảo đến nhà, mâm cơm trên
bàn thờ đã
cúng xong, Loan và
em trai chuyển
xuống
bàn ăn. Mùi
nhang thoang thoảng
trong căn phòng được
dọn
dẹp
tươm
tất. Bảo trao cho Loan cây
mai đầy búp
để
cắm
vào bình hoa bên
cạnh
bàn thờ. Cậu mở hộp giấy, trịnh trọng tặng chú
Tường
bộ âu phục mua trong tiệm An Phú
tại
ngã sáu Saigon, tặng Mạnh chiếc cà
vạt
màu rượu chát,
tặng
Loan mấy
xấp
vải
may áo dài và
chiếc
điện thoại di động
đời
mới
nhất. Bảo nói:
– Loan à! Đi làm ca ba, Loan rất cần điện thoại này
để
phòng thân. Việc chi phí sử dụng, anh đã
trả
tiền
cho dịch
vụ
trọn
hai
năm rồi.
Quay qua chú Tường, cậu cười:
– Ở Mỹ, ba con sẽ dễ dàng liên
lạc
với
chú. Chú và các em đừng
gọi
qua Mỹ
vì mắc tiền lắm, cứ để
ba con gọi
về.
Thỉnh
thoảng
chú cho phép con hỏi thăm
chú và các em.
Bảo
trải
lòng mình, mong mỏi giúp
gia đình bạn của ba Bảo những phút
giây vui vẻ và thoải mái
trong ngày cận Tết, dù
các món quà
không nói lên
được
hết
chân tình của Bảo với những người mới biết mặt.
Chú Tường thay mặt gia đình
cám ơn Bảo. Chú
nói Bảo và hai con ngồi vào
bàn. Đã lâu, Bảo mới thấy tô
canh măng hầm giò
heo, khổ
qua nhồi
thịt
băm với nấm mèo
và đĩa giò thủ cắt chéo
cạnh. Bảo lấy chai rượu chát
từ
trong bọc
to đặt góc
nhà mà cậu khệ nệ vác khi tới lúc
nãy. Mạnh vào
bếp
lấy
ba cái ly "xây
chừng",
loại
ly uống
cà phê ngoài
các tiệm ăn Tàu. Bảo cười:
– Em lấy thêm
một
ly nữa
cho chị
Loan. Thời
buổi
bây giờ nam nữ bình đẳng
mà em!
Loan xua tay từ chối. Mạnh nhìn
ba. Chú Tường gật đầu. Bảo mở chai rượu rót
ra bốn
ly. Cậu
vừa
nói vừa chỉ cái bao cạnh góc nhà:
– Thưa chú,
cháu rất cảm động được
hưởng
một
cái Tết ấm cúng
tại
quê nhà với gia đình
chú. Sáng nay, cháu
có ghé viện mồ côi, cháu
cũng đã mua hai mươi bộ quần áo trẻ con để
tặng
các em trong đó.
Sáng mai mồng một, xin chú,
Loan và Mạnh đến
thăm viện và
trao quà cho các trẻ. Quà
này là của gia đình
chú tặng cho viện. Chú Tường từ chối:
– Đâu có được, cháu!
– Dà, cháu đã đại diện ba cháu
và bạn bè
bên Mỹ có tặng quà
cho viện
rồi.
Phần
này của chú
và hai em. Sáng mai, gia đình
chú và cháu
sẽ đi Taxi đến đó. Có
hai em và cháu, chú
yên tâm xuất hành
đầu
Xuân.
Tiếng chuông
reo. Bảo
móc túi lấy điện thoại di động
ra nghe. Đầu bên
kia văng vẳng giọng nói
đàn
ông.
Nghe nửa
chừng,
mặt
Bảo
bừng
bừng
dù chưa hớp ngụm rượu nào, Bảo
trả
lời
đứt
quãng:
– Dạ, chưa lập gia đình... Dạ, đang
ngồi
trước
mặt
con... Dạ,
tuỳ ba và chú
Tường
quyết
định...
Con... Con...
Bảo đưa điện thoại cho chú
Tường:
– Thưa chú,
ba “con” muốn nói
chuyện
với
chú...
Chú Tường vui vẻ chào
hỏi
người
quen thân cũ. Sau khi nghe câu
chuyện,
chú Tường nói:
– Cám ơn ông thầy nghĩ
tới
đàn
em và có nhã ý
với
cháu Loan. Chuyện đó... chắc tùy cháu
Bảo
và Loan quyết định...
Bảo đưa mắt nhìn
Loan. Loan cúi gằm, im lặng. Loan thừa thông
minh biết
hai ông già đang đề
cập
đến
chuyện
gì. Cả nhà
vui vẻ
bên mâm cơm cuối năm. Bảo nói
với
chú Tường:
– Con mong một ngày
rất
gần,
Loan không còn chịu cực nhọc nữa. Tuy
con mới
về
Việt
Nam lần
đầu nhưng
con cũng nhận định được
toàn cảnh xã
hội
ngày nay. Cái quý
nhất
của
con người
là lòng bác
ái,
tính chân thật và
biết
an phận. Tâm hồn cao thượng, sự giúp
đỡ
xã hội của Loan ở viện mồ côi khiến con rất cảm kích.
Con rất
vui mừng
được
ngồi
ăn
uống
đêm
nay với
chú và hai em. Mấy bạn về Việt Nam chung với con, giờ này chắc đã chui vào
các quán bia ôm
hoặc
vũ trường rồi!
Nghe Bảo xưng con với ba mình,
Loan len lén nhìn Bảo nhưng cô
vội
quay mặt
đi
để
che giấu
hai giọt
lệ
lăn dài trên
đôi
gò má xanh xao. Chính
Loan cũng không hiểu tại sao mình
lại
khóc. Giọt lệ bắt nguồn từ niềm buồn tủi cho thân
phận
nghèo nàn hay vui mừng vì
một
căn nguyên nào
khác, cô bối rối không
kịp
phân tách được
tâm trạng mình.
/.